EMISJA GŁOSU DLA NAUCZYCIELI

Prowadząca – mgr Agnieszka Kośmider

Miejsce – Przedszkole Miejskie nr 42 w Bytomiu

Plan szkolenia:

1. Omówienie i scharakteryzowanie chorób zawodowych narządu głosowego nauczycieli.

2. Propozycja przeprowadzenia samoobserwacji i samooceny głosu (ZAŁĄCZNIK – arkusz)

3. Przedstawienie podstawowych zasad i metod pracy nad głosem.

4. Ćwiczenia na dobrą dykcję.

1. Charakterystyka chorób zawodowych narządu głosowego nauczycieli

Guzki głosowe twarde (patologia blaszki właściwej błony śluzowej fałdów głosowych)
    Guzki fałdu głosowego potocznie nazywamy guzkami krzykaczy, guzkami śpiewaczymi. Są to małe, okrągłe twory  (zgrubienia fałdów głosowych). wielkości główki szpilki (osiągają do 2-3 mm średnicy), zlokalizowane na granicy 1/3 przedniej i środkowej wolnego brzegu fałdu. Guzek może być pojedynczy, ale zwykle występuje drugi, położony symetrycznie.
W pierwszym stadium rozwoju są to guzki miękkie, które nieleczone ulegają stwardnieniu i przechodzą w guzki twarde.
Ustępują jednak pod wpływem zachowania milczenia przez kilka dni, leczenia foniatrycznego oraz dzięki poprawie techniki posługiwania się głosem.
    Guzki twarde to zbite twory, barwy białawej, jaśniejszej niż błona śluzowa fałdów. Ich powstanie oprócz guzków miękkich poprzedzać mogą zwiastuny w postaci nitki śluzu rozpościerającej się między fałdami głosowymi w miejscu typowym dla guzków głosowych.
    Powstają często u nauczycieli,  przede wszystkim dotyczą kobiet i związane są z emisją wyższych dźwięków. Pojawienie się guzków głosowych zależy także od osobniczej zdolności rogowacenia po urazie wysiłkowym nabłonka pokrywającego fałdy głosowe.
    Guzki głosowe wpływają na wibracje fałdów głosowych; utrudniają ich zwarcie podczas fonacji.

Objawy:

• chuchające nastawienie głosu, szmer (głos jest pomieszany ze szmerem powietrza, które nie zostało zamienione na falę drgającą);
• głos jest ochrypły, chrypka nasila się pod dłuższym mówieniu i ma tendencję do nawrotów;
• trudności w utrzymaniu wysokości tonu i oddychaniu - głos drży, intonacja jest nieczysta;
• skrócenie czasu fonacji,
• dwugłos,
• uczucie zalegania wydzieliny, zawadzania w krtani,
• bezgłos.

Przyczyny powstawania guzków głosowych.

Do powstania guzków głosowych przyczyniają się:

• nieprawidłowa emisja głosu: mówienie zbyt wysoko, mówienie zbyt głośno, mówienie wysiłkowe, mówienie w nieodpowiednim środowisku
• brak higieny głosowej np. zbyt małe nawodnienie fałdów głosowych, brak odpoczynku głosowego
• wysiłek głosowy, krzyk, przeciążenie głosu;

Leczenie

    Leczenie guzków głosowych jest długotrwałe i często dochodzi do nawrotów choroby- zwłaszcza przy stosowaniu złej techniki głosowej i dalszym przeciążaniu głosu.
    Leczy się je zachowawczo- wówczas stosuje się odpoczynek głosowy i rehabilitację głosu (ćwiczenia emisyjne, ćwiczenia oparcia oddechowego), zabiegi fizykalne oraz farmakologię. Zalecane są: elektryzacja, masaż wibracyjny krtani, inhalacje.Należy ograniczyć mówienie i wyeliminować wszelkie czynniki drażniące krtań, przede wszystkim zaniechać palenia tytoniu i picia alkoholu.
    W niektórych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna i usunięcie guzków- jednak zawsze jest to usuwanie jedynie objawów choroby, a nie eliminowanie jej przyczyn.

Wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych (patologia nabłonka fałdów głosowych)

    Zmiany przerostowe nabłonka błony śluzowej mają różną etiologią i nasilenie. Mogą występować pierwotnie towarzysząc zaburzeniom głosu lub wtórnie jako skutek nieprawidłowej emisji głosu.

Przyczyny zmian przerostowych

Do ich powstania przyczyniają się:

• wysiłek głosowy,szczególnie podczas stanów zapalnych krtani
• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• alergie,
• zaburzenia hormonalne,
• schorzenia ogólne takie jakie cukrzyca, awitamionozy, sideropenia;
• czynniki fizyczne i chemiczne.

Objawy:

    U nauczycieli najczęściej występuje fałd pogrubiony, z obrzękiem podnabłonkowym, ze zwyrodnieniem polipowatym brzegu fałdu głosowego oraz przerostem polipowatym na powierzchni. Wzrost masy fałdu głosowego zaburza prawidłową czynność fonacyjną. Głos jest ochrypły, ma obniżoną częstotliwość podstawową, występuje zawężenie skali głosu w mowie, czas fonacji jest skrócony, może wystąpić bezgłos.

Leczenie

    Jeśli zmiany nie powodują trudności w oddychaniu zaleca się inhalacje, jonoforezy i oszczędzanie głosu.
Zmiany mogą powracać przy nieprzestrzeganiu zasad higieny głosu.

Niedowład mięśni przywodzących i napinających fałdy głosowe z niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią (patologia mięśni głosowych)

    Niewydolność głośni jest stanem patologicznym, w którym fałdy głosowe nie zwierają się na całej długości. Niepełne zwarcie fałdów podczas fonacji powoduje, że przez szczelinę przedostaje się powietrze, które nie zostało zmienione na falę akustyczną (przy całkowitym zwiotczeniu mięśni napinających więzadłach głosowe dochodzi do bezgłosu, czyli afonii).
    Stan ten powoduje pogorszenie wydolności i jakości głosu. Są one spowodowane zmianami, jakie zaszły w mięśniach głosowych pod wpływem wysiłku głosowego.

Objawy:

• szybkie wyczerpywanie się możliwości głosowych (powoduje niezdolności do wykonywania zawodu),
• chrypka o stałym charakterze, która nasila się po wysiłku głosowym,
• bezdźwięczność, okresowy bezgłos;
• uczucie napięcia i ból mięśni w okolicy krtani.

Przyczyny:

• przeciążenie aparatu nerwowo- mięśniowego krtani ( wynikające np. z nieprawidłowej emisji głosu, wysiłku głosowego podczas stanów zapalnych krtani lub infekcji dróg oddechowych);
• urazy mechaniczne krtani, operacje tarczycy, przedłużona intubacja, operacje guzów szyi, dużych naczyń, serca, płuc, przełyku, nowotworów śródpiersia, prowadzących do porażenia nerwów krtaniowych;
• stany zapalne.

Leczenie

    Niewydolność głośni podlega rehabilitacji głosowej. Ważny jest odpoczynek głosowy trwający kilka dni i zmiana sposobu fonacji. Stosuje się również zabiegi fizykalne, takie jak: jonoforeza, galwanizacje, inhalacje, elektrostymulacje.

 

2. Samoobserwacja i samoocena głosu – załącznik

3. Praca nad głosem

   Rozpoznanie posiadanych możliwości głosowych oraz wydolności własnego narządu głosowego powinny stanowić punkt wyjścia w kształceniu głosu każdego nauczyciela. Samoobserwacja, wsłuchiwanie się w swój głos i zmiany, jakie zachodzą w trakcie pracy, zwracanie uwagi na niepokojące objawy oraz przyglądanie się wpływowi własnej mowy i brzmienia głosu na uczniów, to ważne elementy wyznaczające kierunek w pracy nad głosem. Dostarczają one informacji na temat stanu narządu głosowego i umiejętności wykorzystania głosu w pracy dydaktyczno- wychowawczej.

 

    Często lekceważy się fakt, że zdrowy narząd głosu oraz wykorzystanie pełni jego możliwości to potężny środek wychowawczy w pracy nauczyciela. A właśnie dzięki niemu nauczyciel może komunikować się z uczniami i przekazywać istotne treści i rozbudzać ich ciekawość nie tylko za pomocą słów, ale również za pomocą odpowiedniej melodii mowy czy akcentu . Może on również brzmieniem swojego głosu wpływać na zachowanie uczniów np. wyciszając ich, pobudzając do pracy czy uspokajając. Jest to więc kolejny - po zapobieganiu chorobom zawodowym narządu głosowego oraz umiejętnej pracy głosem- argument przemawiający na rzecz kształcenia głosu.

    Praca nad własnym głosem może przybierać różnorodne formy – od indywidualnych lekcji lub grupowych zajęć, warsztatów, kursów, szkoleń prowadzonych przez logopedę, specjalistę emisji i impostacji głosu, poprzez konsultacje z lekarzem foniatrą, aż do samodzielnie wykonywanych ćwiczeń usprawniających narząd głosowy i rozwijających jego możliwości.

    Niezależnie od formy istotnym czynnikiem w kształceniu głosu jest świadomość. „Świadoma i samodzielna praca nad głosem rozpoczynają się z chwilą zrozumienia prawdy, iż głos jest darem danym człowiekowi raz na całe życie. Niekiedy bowiem higiena głosu i prawidłowa technika wokalna nie wystarczą, by przywrócić „zdrowie” naszemu narządowi głosowemu i trzeba uciec się do innych sposobów naprawy, np. w przypadku wielu dolegliwości głosowych zachodzi konieczność interwencji chirurgicznych. Samodzielna praca nad jego doskonaleniem, kształtowaniem i rozwojem to poszukiwanie pełnego wyrazu brzmienia, artyzmu i ekspresji głosu.”  (Zdrowy głos, Rokitiańska M., Laskowska H.). Podstawą świadomej pracy nad głosem jest poznanie zasad rządzących mechanizmem powstawania głosu oraz świadome wykonywanie ćwiczeń doskonalących głos.

Praca nad głosem, utrzymaniem go w dobrej kondycji i rozwijaniem jego możliwości, powinna odbywać się regularnie. Kurs, szkolenie czy udział w warsztatach to jedynie wstęp do dalszego, samodzielnego kształcenia głosu. Na nic zda się takie szkolenie, jeśli już po kilku dniach, tygodniu, dwóch zaprzestaje się głosowego treningu. Ważne jest bowiem zachowanie ciągłości ćwiczeń oraz wygospodarowanie na nie czasu, w którym nic innego nie będzie zaprzątać myśli i nic oraz nikt nie będzie przeszkadzać.
    Kształcenie głosu ma być przyjemnością, formą odreagowania stresów, zabawą. Ma być również czasem poświęconym na kontakt z samym sobą, poznawaniem siebie. Istotna jest także motywacja wynikająca nie tyle ze strachu przed chorobami, ale z chęci własnego rozwoju i odkrywania własnego potencjału. Poznawanie głosu jest poznawaniem samego siebie.
   
    Samokształcenie i rozwijanie możliwości głosu powinno stać się miłym obowiązkiem każdego nauczyciela; najwięcej satysfakcji praca przynosi właśnie jemu. Nagrodą za pokonanie oporu przed ćwiczeniami, konsekwencję i poniesione trudy będzie nie tylko zdrowo funkcjonujący narząd głosowy i możliwość wykorzystywania posiadanych zdolności głosowych w kontaktach z uczniami, rodzicami i innymi nauczycielami. Praca nad głosem to w dużej mierze także praca nad sobą, która wpływa na osobowość nauczyciela. Aby tak się stało należy podjąć pracę nad:

• umiejętnością rozluźnienia ciała i mięśni aparatu głosowego,
• oddechem dla mowy
• usprawnieniem motoryki narządów mowy (żuchwy, języka i warg oraz podniebienia miękkiego),
• prawidłową fonacją (tworzenie dźwięków),
• artykulacją i dykcją,
• siłą i barwą głosu,
• umiejętnością modulacji głosu.

Ważne jest przede wszystkim opanowanie umiejętności relaksowania się i uwalniania od napięć  oraz codziennych trosk, które mogą krępować naturalne brzmienie głosu. 

Niezmiernie istotne w kształceniu głosu jest uwzględnienie zmęczenia narządu głosowego. Dlatego, zwłaszcza na początku, wskazane jest wykonywanie ćwiczeń 2-3 razy w ciągu dnia przez około 10 - 15 minut. Nie wolno dopuścić do sforsowania głosu. Jeśli prawidłowo wykonujesz ćwiczenia:

• nie odczuwasz krtani,
• nie odczuwasz zmęczenia narządu głosowego,
• nie pojawia się drapanie, kłucie, pieczenie w gardle, w okolicy krtani;
• głos po zakończeniu ćwiczeń nie pogarsza się,
• nie pojawia się chrypka.

    Należy także zadbać o dobre samopoczucie i kondycję fizyczną oraz wykonywać ćwiczenia odpowiednie do posiadanych możliwości. Konieczne jest stopniowanie trudności i cierpliwość w osiąganiu efektów.
    W wykonywaniu ćwiczeń warto często odwoływać się do skojarzeń i wykorzystać możliwości ludzkiej wyobraźni. Dzięki uruchomieniu wyobraźni praca nad własnym głosem jest pracą twórczą i rozwija kreatywność, którą nauczyciel wykorzystać może w swojej codziennej pracy z uczniami. Istotne jest również uruchomienie wszelkich kanałów kontroli głosu, a więc wykorzystanie kontroli wzrokowej, czuciowej (w tym dotykowej) i słuchowej. Ta ostania może być bardzo cenna w określaniu dokonywanych postępów poprzez porównanie ze stanem wcześniejszym. Takie egzaminowanie własnego głosu i samego siebie poprzez np. nagrywanie na dyktafon jest bogatym źródłem informacji na temat sposobu posługiwania się głosem i z powodzeniem tę formę można stosować w ramach indywidualnej pracy.

    W przypadku nauczycieli dotkniętych schorzeniami narządu głosowego konieczna jest rehabilitacja głosowa i praca pod okiem specjalisty. Ćwiczenia podejmowane „na własną rękę” w takiej sytuacji mogą doprowadzić do groźnych dla narządu głosowego konsekwencji.

    Wszechstronna praca nad sprawnością narządu głosowego i indywidualnymi możliwościami w połączeniu z utrzymaniem higieny głosowej stanowią o odpowiednim wykorzystaniu tego podstawowego narzędzia w pracy nauczyciela. Od tego narzędzia w dużej mierze zależy skuteczność komunikacji z uczniami oraz wywieranego na nich wpływu. Dlatego też warto we własnym zakresie podjąć pracę na rozwijaniem posiadanych warunków głosowych i naukę poprawnego operowania głosem. Jest to praca wymagająca czasu, ale przy odpowiednim zaangażowaniu i braku medyczno - anatomicznych przeszkód, poprzez systematyczne ćwiczenia umiejętności te może opanować każdy nauczyciel.

 

Ćwiczenia:

 

Ćwiczenie 1 – Głos pod lupą.
Zdiagnozuj swój głos, oceń jego brzmienie, to, co w nim lubisz, a czego nie. Oceń tempo swojej mowy; zwróć uwagę na to czy w Twoich wypowiedziach nie pojawia się zbyt często yyyy..., mmm..., eeee... inne wtrącenia.
W ocenie pomoże Ci nagrywanie własnych wypowiedzi i ich analiza oraz skonsultowanie się z osobami, które mają możliwość usłyszenia Ciebie w różnych sytuacjach.
Zastanów się jakie nawyki głosowe mogą sprawiać, że ludzie przypiszą Ci cechy, których nie posiadasz oraz jakie cechy Twojego głosu mówią prawdę o Tobie, o Twoim charakterze.

Ćwiczenie 2
2a
Przygotuj sobie wesołą bajkę. Odczytaj ją z bardzo poważną miną, surowym tonem, powagą, dystansem.
Przygotuj również trudny, naukowy, poważny tekst. Odczytaj go cały czas się uśmiechając,  z radością, tak, jakbyś opowiadał dzieciom bajkę lub dobry żart znajomym.
Zauważyłeś brak spójności między brzmieniem głosu a przekazywaną treścią? Napraw to, przeczytaj teksty tak, by głos oddawał treść, wzmacniał przekaz słowny.
2b
Wyobraź sobie, że znalazłeś się na obcej planecie. Znasz jednak język jej mieszkańców. Posługują się oni tylko jednym dźwiękiem - „a”, za pomocą którego komunikują się między sobą. Spróbuj porozumieć się z obcymi za pomocą tego dźwięku w następujących sprawach:

• pytasz o drogę na Ziemię
• jesteś oburzony bałaganem na ich planecie, mówisz, że to niestosowne, gdy zjawiają się goście i należałoby posprzątać
• chcesz zaprzyjaźnić się z mieszkańcami, bardzo cieszysz się, że udało Ci się z nimi spotkasz, zapraszasz ich w odwiedziny do siebie, na Ziemię

Czy barwa głosu była zgodna z Twoją intencją i emocjami? Aby lepiej to ocenić możesz nagrać ćwiczenie lub wykonać je z przyjacielem, który ma z brzmienia głosu odczytać intencje i emocje.
2c
Przeczytaj wybrany tekst przekazując jednocześnie nasypujące emocje, stany, odczucia
lęk, strach, gniew, nienawiść, pesymizm, frustracja, oburzenie, żal, tęsknota, zmęczenie, ból fizyczny, obraza, niechęć, nieśmiałość, rozczarowanie, spokój, radość, entuzjazm, odwaga, optymizm, miłość, łagodność, dobre samopoczucie, podniecenie, empatia.
2d
Przeczytaj wybrany tekst (może to być wiersz, fragment artykułu z gazety, fragment książki, tekst piosenki) z rożną intencją:

• jakbyś czytał bajkę małym dzieciom, stopniowo dozujesz napięcie
• jakbyś wygłaszał kazanie z ambony
• jak komentator sportowy
• jak znudzony życiem człowiek
• jakbyś chciał kogoś uspokoić
• jakbyś chciał u kogoś wzbudzić entuzjazm
• jakbyś chciał kogoś zdenerwować
• jakbyś chciał przekazać dobrą wiadomość
• jakbyś chciał przekazać smutna wiadomość

Zauważ jakie odcienie pojawiły się w Twoim głosie, wykorzystuj je w różnych sytuacjach.
2e
Zainscenizuj krótkie przedstawienie:

• scenę miłosną przedstaw jak odczytanie tekstu przez komputer
• wygłoś mowę na konferencji prasowej polityków jak krasnoludek, postać z bajki

Jaki był efekt?

Ćwiczenie 3
3a
Dowolny tekst odczytaj odpowiednio dobierając barwę głosu – raz przeczytaj bardzo szybko, raz przeczytaj bardzo wolno, raz przeczytaj różnicując tempo czytania odpowiednio do treści. Nagraj się.
3b
Dowolny tekst przeczytaj bez pauz, bez stosowania się do znaków interpunkcyjnych. Nagraj się. Następnie przeczytaj ten tekst raz jeszcze, świadomie stosując pauzy – przygotuj tekst, zaznacz miejsca na oddech, na chwilę ciszy (nie zawsze pauza pokrywać będzie się z interpunkcyjną, pamiętaj o logicznym przekazie treści).
Odsłuchaj nagrania i od strony słuchacza oceń, jaki sposób czytania jest najbardziej korzystny, najbardziej sprzyja słuchaniu, utrzymaniu uwagi, jak stosowanie pauz wpływa na odbiór treści.

Ćwiczenie 4
Przeczytaj i nagraj dowolny tekst najpierw cicho, następnie raz jeszcze o wiele głośniej (ale bez krzyku). Ponownie odczytaj tekst różnicując natężenie głosu odpowiednio do treści. Odsłuchując nagranie oceń, kiedy głos brzmi najkorzystniej, kiedy słucha się go najprzyjemniej, kiedy treść jest najlepiej podana.

Ćwiczenie 5
Wypowiedz się na dowolny temat. Nagraj swoją wypowiedź. Najpierw mów bardzo niskim głosem. W kolejnej wypowiedzi użyj głosu wysokiego. Potem znajdź wysokość najbardziej wygodną (próbuj od najwyższych dźwięków schodzić w dół, znajdziesz najbardziej optymalne dźwięki) od niej wyjdź swobodnie modulując głos. Odsłuchaj nagranie. Oceń, jakie cechy mogą przypisać Ci słuchacze kiedy mówisz bardzo niskim głosem, a jakie kiedy mówisz wysoko. Jak ocenisz swoją wypowiedź, gdy głos ma najbardziej optymalne brzmienie? Którego głosu słucha się najprzyjemniej?

Ćwiczenie 6
Przeczytaj zdanie: „ Jestem pewna siebie” - unosząc głos pod koniec zdania – jaki jest efekt?  Brzmi jak pytanie, a nie stwierdzenie. Aby nie było wątpliwości czy to pytanie czy stwierdzenie, głos musi obniżyć się na końcu zdania. Spróbuj przeczytać je w taki sposób. Próbuj też wypowiadać w ten sposób inne krótkie zdania oznajmujące.

Ćwiczenie 7
Poniższe zdanie może mieć różną wymowę, w zależności od tego, jaki wyraz zostanie zaakcentowany. Odczytaj zdanie, akcentując wytłuszczone fragmenty:
Mój pies jest moim przyjacielem. (kto jest przyjacielem?)
Mój pies jest moim przyjacielem. (kim jest pies?)
Spróbuj wypowiadać/ czytać teksty zwracając uwagę na akcent i na przekaz, jaki z tego wynika. Zauważ, że dzięki takiemu zróżnicowaniu wypowiedź nabiera życia, jest bardziej czytelna dla słuchacza.

Ćwiczenie 8
Przeczytaj dowolny tekst/ wypowiedz się na dowolny temat. Mów/ czytaj bardzo monotonnie. Nagraj się. Następnie nagraj wypowiedź/ tekst raz jeszcze. Tym razem moduluj głos – różnicuj tempo mowy, wysokość głosu, natężenie dźwięku, stosuj pauzy, różnicuj barwę głosu.

Ćwiczenie 9
Wybierz dowolny tekst. Przeczytaj go w wolnym tempie, wydłużając samogłoski w wyrazach i wyraźnie wymawiając spółgłoski. Jaki jest efekt?

Ćwiczenie 9
Odczytaj wyraźnie poniższe wyrazy (ważna dobra artykulacja, luźna, opadająca żuchwa na samogłoskach !) z dowolnym zabarwieniem głosu, z dowolną emocją, baw się nimi. Następnie  stwórz z nimi zdania i odczytaj je tak, by barwa głosu była odpowiednia do wypowiadanych słów.

abakus, abderyta, abiogeneza, ablacja, abrewiacja, adhortacja, adiabatyczny, aerodynamika, aeronauta, afiliacja, aglomeracja, agrotechnika, akademicki, akcelerator, aklimatyzować, akromegalia, akson, akumulator, akupunktura, akwalung, akwamaryna, alabaster, alchemia, algorytm, alimenty, aliteracja, altruizm, amarant, ambiwalencja, ambulatorium, amnestia, amnezja, amplifikacja, anabolizm, analfabetyzm, anamneza, anarchista, andragogika, aneks, aneksja, angora, antologia, antropocentryzm, antybioza, antymetateza, aparycja, apodyktyczny, apogeum, apokryficzny, apopleksja, apoteoza, aproksymacja, aranżowanie, archaiczny, architektonika, areopag, argumentacja, Armagedon, arterioskleroza, arystokratyczny, askorbinowy, asocjacja, asortyment, astroarcheologia, asymetryczny, audiencja, audytorium, augmentatyw, aurora, autobiografia, autochtoniczny, automatyzacja, autorytatywny, autyzm, awatar, awitaminoza

3. ĆWICZENIA NA DOBRĄ DYKCJĘ

   Wszystkie wyrazy wymawiaj powoli i bardzo wyraźnie. Patrz uważnie w lusterko i zwracaj szczególną uwagę na symetrię ust. Kiedy opanujesz nawet najtrudniejsze ćwiczenia, możesz sobie poćwiczyć ich interpretację: zdziw się, nakrzycz na kogoś, wyznaj komuś miłość używając tylko tych zdań:

• Moja miła mamo.
• Mam małą maskotkę.
• Nie marszcz czoła.
• Zmiażdż dżdżownicę.
• Poczmistrz z Tczewa.
• Koszt poczt w Tczewie.
• Z czeskich strzech szło Czechów trzech, gdy nadszedł zmierzch, pierwszego w lesie zagryzł zwierz, bez śladu drugi w gąszczach sczezł, a tylko trzeci z Czechów trzech osiągnął marzeń kres.
• Trzech Czechów szło ze Szczebrzeszyna do Szczecina.
• Rozrewolwerowany rewolwer rozrewolwerował się.
• Przeleciały trzy pstre przepiórzyce przez trzy pstre kamienice.
• Nie pieprz Pietrze wieprza pieprzem, bo przepieprzysz, Pietrze, wieprza pieprzem.
• Kiedy pieprz się w wieprza wetrze, wtedy mięso będzie lepsze.
• Czy tata czyta cytaty Tacyta.
• Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie, że przepiórki pstre trzy podpatrzyły jak raz w Pszczynie cietrzew wieprza wietrzył.
• Wietrzył cietrzew wieprzy szereg oraz otomanę, która miała trzy z nóg czterech powyłamywane.
• Tracz tarł tarcicę tak, takt w takt, jak takt w takt tarcicę tartak tarł.
• Jola lojalna.
• W czasie suszy szosa sucha. Suchą szosą Sasza szedł.
• W czasie suszy Saszę suszy.
• Zmistyfikowanie i odmitologizowanie niezidentyfikowanych obiektów latających.
• Wyindywidualizowaliśmy się z rozentuzjamowanego tłumu.
• Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego. Szły pchły koło wody, pchła pchłę pchła do wody i ta pchła płakała, że ją tamta pchła popchała.
• Siedzi kura na koszyku liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo trzecie jajo...
• Błazen Błażej błąka się po błoniach.
• Wart Pac pałaca, a pałac Paca.
• Tchórząc tchórzliwiej od tchórza.
• Ależ alabastrowa Ala alarmuje altem alpejskiego albatrosa.
• Młodość płochość, starość nie radość.
• Józek Kluzek napraw wózek, uprządź cienkie nici na powrózek.

 

Z logopedycznym pozdrowieniem,

Agnieszka Kośmider